W niektórych środowiskach naukowych zajmujących się finansami przyjęło się dość groteskowe sformułowanie: „nie ma czystości bez należytej staranności”. Chodzi oczywiście o czystość rynku i należytą staranność rozumianą jako due diligence. Pozwala to dość kompleksowo zrozumieć na czym polega due diligence.
Due diligence (z ang. należyta staranność) to, w największym skrócie, ocena wszystkich aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Ocenę tę zazwyczaj wykonuje się przy przejęciach i fuzjach (M&A) czy publicznej emisji udziałów przedsiębiorstwa (IPO). Kupujący i sprzedający uzgadniają okres i zakres due diligence. Uwzględniają również kto zapłaci za proces, jeśli zakup nie zostanie zrealizowany. Zatrudniani są zewnętrzni konsultanci (np. doradcy podatkowi, prawnicy, audytorzy). Mimo, że początkowo termin ten oznaczał trochę co innego, to dziś tylko w ten sposób rozumie się due diligence.
Należy pamiętać, że due diligence nie tylko ocenia sytuację finansową czy rzeczywistą (nieksięgową) wartość aktywów przedsiębiorstwa. Ocenia się też sytuację prawną, na przykład zobowiązań czy historię sytuacji prawnej spółki w kontekście zagrożeń. Nie bez znaczenia jest również ocena zdolności do wdrażania innowacji. Ważne okazuje się również badanie przepływu informacji i zarządzania wizerunkiem publicznym.
Oznacza to, że przedsiębiorstwo jest szczegółowo analizowane. Stąd nazwa „należyta staranność”. Nie można dopuścić do zakupu przedsiębiorstwa o którym nic nie wiemy lub ma wiele niewiadomych. Skrupulatny opis pozwala podjąć dobrą decyzję, która uwzględni zarówno warunki rynkowe, jak i kondycję spółki. Dzięki temu rynek będzie efektywnie wykorzystywał sytuację a więc będzie czysty (w ramach pojęcia efektywności rynków).
W ostatnim czasie rośnie popularność audytów ekologicznych i energetycznych w ramach due diligence. Rosnące znaczenie energetyki i ekologii, też przez zmiany prawne wymaga szerokiej oceny przedsiębiorstw w tym zakresie. Dobrym przykładem przedsiębiorstwa wykonującego takie audyty jest: http://www.ekobios.pl.
